По трагите на најстарата црква „Свети Архангел“ во Велес

Објавено на 20 мај, 2018 во 12:50

Од постоечките записи уште пред доаѓањето на Турците во овие краишта, при крајот на 14 век, се знае дека на Велешко Кале и Стар Велес постоеле многубројни цркви. Се споменува бројката од 24 цркви и параклиси. Иако доволно неистражен за овој простор се зборува дека постоел богат духовен живот уште пред христијанството. До пишани податоци се доаѓа многу тешко. Сепак некои сознанија упатуваат дека локацијата на која се наоѓа денешната велешка црква „Св.Спас“ отсекогаш претставувала место на кое се одржувале одредени пагански обичаи за подоцна да прерасне во некаков вид на опсерваторија, слична на Кокино, само што набљудувани и бележени биле определени вселенски случувања , поврзани со околните ридови како Свети Илија, Голик, Крајник и Вршник. Ова мисла бара поширока опсервација.

Она што е познато е дека со доаѓањето на Римјаните во велешко местото било забележано како простор на кој староседелците извршувале некои свети обреди.

Римјаните пред христијанството го користеле дрвениот мост на реката Вардар за преминување од едниот на другиот дел во градот. Тие Вардар ја нарекувале Axios, според грчкиот назив што значи река на мртвите. Најверојатно поради фактот што тие своите упокоени војници и војсководачи тогаш ги палеле на клада па можно е токму поради изведувањето на тие обреди, местото да биде посочувано како локација за верски обреди. Потоа дел од пепелта ја фрлале од мостот во водите на реката Вардар, а дел ја чувле во посебни садови – урни.

Доаѓањето на христијанството сигурно предизвикало драматични потреси, а кога тоа станало духовна религија на римското царство, ова култно место ја сменило својата содржина.

Според сознанијата, во тоа време најголемата велешката црква се викала „Свети Архангел“. Верскиот храм за прв пат се споменува во 1347/48 година во грамотата со која српскиот цар Стефан Душан ја поклонува на Призренскиот манастир „Свети Архангели“. Тоа значи дека е направена барем десетина години пред забележаните години. Објавените податоци на србскиот историчар С. Новаковиќ во „Историски часопис VIII“ од 1958 година на страна 238 објаснуваат дека претходен сопственик на црквата бил локалниот феудалец Раденко. Тој ја подарил на царот Стефан Душан, а царот пак на манастирот „Свети Архангели“ во Призрен со согласност на неговата мајка и заедно со луѓето, водениците и лозјата, како и целата. Записот датира од четириесетите години на 14 век.

Во пописите и дефтерите на Велешката нахија, црквата се споменува во првиот, некомплетен и во вториот попис на Велес во 1445 година кога субашија на Велес бил Шејх бег односно во вториот во 1467/48 година, кога субашија бил Сулејман бег додека таа воопшто не е спомната во третиот попис во 1544/45 година кога субашија бил Хизир бег. Никој не знае ,ниту запишал што се случило со оваа црква.

Истражувајќи подетално за неа, од времето на средновековниот Стар Град над реката Тополка што Турците го завзеле околу 1398 година, не дојдов до податоци дека таму постоело здание или локација што одговараат на претходно напишаните податоци , ниту има основа за сомнежи за некоја локација. Неа ја нема ниту во археолошките наоди. Единствените податоци се поврзани со објавените за нејзиниот феудален господар Раденко и од страна на М. Пурковиќ кој ја спомнува без поконкретни податоци за местоположбата. Иако некои историчари и истражувачи ова црква ја поистоветуваат со манастирската црква „Света Богородица“ во манастирот „Свети Димитрија“ сепак, мора да се констатира дека ни по големината ниту по местоположбата тоа не одговара на црквата „Свети Архангел“.

Постојат други два документи, во вид на бујурулдии поточно наредби, првиот од 21 ноември 1714 година и вториот од од 25 март 1726 година, во кои пишува дека се одбива барањето на велешани и се забранува поправка или градба на нови црковни објекти во градот. Додека во 1839 година, со стапување на сила на Гилханскиот хатишериф, се дозволува поправка и градба на нови цркви, како и училишта за немуслиманските поданици на Османлиската држава само со дозвола од Султанот. Ова право го искористиле велешани кои 1837 година собрале 36.000 лири за обнова на црквата „Свети Спас“. 

Браќата Шулеви, поточно Петре и Јован се сметаат за најголеми ктитори за обнова на црквата.

Од сегашна гледна точка, локацијата на најстарата велешка црква „Свети Архангел“ се поистоветува со постоечката црква „Свети Спас“ за која е познато дека е изградена на темелите на постара црква за која не постојат податоци. При реконструкција, иако се најдени длабоки темели и ѕидови на постаро здание не е испочитувано правилото за конзервација и дополнително истражување на откриените артефакти, туку врз нив е директно изграден подот на постоечката црква. Така е спречено детално истражување и проследување на факти кои би откриле точни податоци. Од оние кои постојат и можат да послужаткако докази ги издвојувам двете икони „Свети Ное“ од 1817 година и „Свети Петар и Павле“ од 1819 година, кои се постари од 1837 година кога е изведена доградбата на најстарата црква „Свети Спас“ во Велес.

Овие две икони во моментов се наоѓаат во соборниот храм „Свети Великомаченик Пантелејмон“ во Велес.

Љупчо Данов

 

 

 

 

Сподели:

Напиши коментар

Станете член на ДУМА.мк и споделете го вашето мислење преку коментар. Кликнете тука за да се најавите.

8xbet คาสิโนออนไลน์888
8xbet
8xbet
ผลบอลสดไทยทุกแมชทั่วโลก
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
ข่าวฟุตบอล
8xbet บาคาร่า
8xbet เว็บพนันออนไลน์เว็บตรง
บอลไทย U23
แทง บอล เดี่ยว
ข่าวบอลอังกฤษ
การคาดการณ์การแข่งขัน
8xbet คาสิโนสด
คะแนน ผล บอล สด 888
พัทยาสปอร์ต
ข่าวกีฬาเขตร้อน
ผลบอลสดวันนี้
ดูบอลสด
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ราคา บอล ภาษา ไทย
8xbet แจกเครดิตฟรี 1000บาท
ไทยล่าสุดฟุตบอลยุโรป
ดูบอลออนไลน์888
โปรแกรม ฟุตบอล ไทย วัน นี้
8xbet
888 ผล บอล สด ภาษา ไทย
8xbet-สล็อตแมชชีน
ถ่ายทอดสดฟุตบอลวันนี้
ดูการแข่งขันฟุตบอลออนไลน์
วันนี้ล่าสุดฟุตบอล
ดูบอลสด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
กษัตริย์สปอร์ต
เว็บข่าวกีฬา
ข่าวกีฬา ข่าวฟุตบอล
ดูบอลสด
ผล บอล ไทย 888
ฟุตบอลไทยล่าสุด
บอล วัน นี้ บ้าน ผล บอล
ผลบอลสดไทย
ผล บอล สด 888
อัปเดตข่าวบาดเจ็บ ล่าสุด
ผล บอล สด ตาราง คะแนน
ดูฟุตบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา ผลการแข่งกัน
8xbet
ตาราง บอล สด ไทย
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
ข่าวกีฬาวันนี้
ผลบอลสดวันนี้
8xbet
ข่าวกีฬาสดใหม่
Sport Live News
8xbet สล็อตออนไลน์
8xbet คาสิโนสด
meta789 สถานีข่าวกีฬาฟุตบอล
การเดิมพัน 8xbet
ผล บอล ไทย สด
8xbet
8xbet - หน้าแรกการเดิมพันออน
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูบอล ดูบอลสด
8xbet เข้าสู่ระบบ
8xbet คาสิโนออนไลน์
8xbet คาสิโนสดไทย
8xbet
ดูบอลสด วันนี้ HD ครบทุกคู่
ข่าวกีฬาวันนี้
8xbet คาสิโนถูกกฎหมาย
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
คะแนนฟุตบอล และข่าวสาร
8xbet
ดูบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา ฟุตบอล
บอลไทย U23
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก
TNS Thai Sport
ตก็สามารถดูบอลออนไลน์ได้ทันที.
8xbet
พนัน บอล สด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
ตารางบอล
แพลตฟอร์มการเดิมพันชั้นนำของเอเชีย
ข่าวกีฬาวันนี้
เว็บไซต์รวมกีฬาและภูมิศาสตร์มนุษย์ของประเทศไทย
ฟุตบอลวันนี้ ถ่ายทอดสด
ผล บอล ไทย สด
โปรแกรม บอล ไทย u23
8xbet ออนไลน์
8xscore
ข่าวฟุตบอล
8xbet คาสิโนออนไลน์อันดับ1
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
บอล สด 888
8xbet
สกายสปอร์ต
การดำเนินชีวิตที่เทคโนโลยี
ดูบอลออนไลน์ ไม่กระตุก
วิธี สมัคร บา คา ร่า มือ ถือ
สำหรับคอกีฬาอย่างคุณไม่ควรพลาด
8xbet สโมสรกีฬาออนไลน์และคาสิโน
คาสิโนออนไลน์ 8xbet
ไฮไลท์ฟุตบอลตารางบอล
ดูบอลออนไลน์ทุกลีกทั่วโลก
ผลบอลสดวันนี้
ฟุตบอลต่างประเทศ
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูบอลสดฟรี
ดูบอลฟรี android tv รองรับทุกระบบ
ข่าวฟุตบอลไทย
ข่าวฟุตบอลล่าสุด
8xbet เว็บคาสิโนสด
บอลไทย ตารางแข่ง
Nuru Sports Club
ดูฟุตบอลออนไลน์
8xbet เว็บบาคาร่าออนไลน์
ข่าวฟุตบอลไทยล่าสุด
วันนี้ล่าสุด
Sunshine Sports
ผลบอลพรีเมียร์ลีก
ข่าวฟุตบอลไทยล่าสุด
ดูบอลสดดูบอลออนไลน์
และกีฬาอื่นๆ
ผลบอลเมื่อคืน
8xbet เครดิต ฟรี
สารานุกรม
8xbet
ข่าวกีฬาวันนี้
ผลบอลสด
แทง บอล ขั้น ต่ํา
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ล่าสุด ลา ลิ กา
บอลไทย
ตารางบอลล่าสุด
พรีเมียร์ลีก
ผลบอลผลบอลสด
โปรแกรม บอล
ข่าวการแข่งขันฟุตบอล
เว็บดูบอลออนไลน์ที่จะช่วยให้คุณ
8xbet คาสิโนออนไลน์
ดูทีวีออนไลน์
8xbet คาสิโนบาคาร่า
ดูบอลสด
การคาดการณ์การแข่งขันอ
ได้เครดิตฟรี 100 บ
โปรแกรม ถ่ายทอด ฟุตบอล สด
อัปเดตข่าวฟุตบอล ล่าสุด
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ฟุตบอลเชลซีถ่ายทอดสด
วิธีแทงบอลในเว็บ
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
แทง บอล ออนไลน์ ยัง ไง
อัตรา แทง บอล
พนัน บอล สด
รวมข่าวฟุตบอล ผลบอล
ผลบอลสด7m888
8xbet การพนันออนไลน์
ข่าวกีฬา
ผลบอลสด
8xbet คาสิโน มีอะไรบ้าง
ฟุตบอลทีมชาติไทย
ตาราง ฟุตบอล ทุก ลีก
แทง บอล คือ อะไร
ตาราง คะแนน พรีเมียร์ ลีก
โปรแกรมถ่ายทอดสด
ดูบอลออนไลน์
ข่าวกีฬา
บอล พรีเมียร์ ลีก
คะแนน บอล สด
ผลฟุตบอล
ผลฟุตบอลไทยวันนี้
ผลบอลสดไทยทุกแมชทั่วโลก
ข่าวกีฬาออนไลน์
ไฮไลท์ฟุตบอล
Sports Around Thai
8xbet เครดิตฟรี50 แทง บอล
ไฮไลท์ฟุตบอล
สล็อตออนไลน์
กีฬาต่างประเทศ ผลบอล
เดิมพันแมนเชสเตอร์ซิตี้
ผลบอลสด888
8xbet คาสิโนออนไลน์เว็บตรง
ไฮ ไล ท์ แมน ยู ล่าสุด
ผล บอล พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ล่าสุด
เว็บไซต์เดิมพันกีฬาที่ดีที่สุด
ดูบอลออนไลน์
เดิมพันกับ 8xbet
วิเคราะห์บอล
8xbet
8xbet คาสิโนออนไลน์ที่ดีที่สุดในเมืองไทย คา
ข่าวกีฬาวันนี้ ล่าสุด
ดูฟุตบอลออนไลน์
ดูบอลสดไทย
8xbet สล็อตแมชชีน
พนัน บอล สด
ข่าวบอลพรีเมียร์ลีก
แม็กกี้ สปอร์ต
8xbet
ข่าวกีฬา ล่าสุด
4U Sports Thai
8xbet คาสิโนพรีเมียม
ข่าวกีฬาล่าสุด
ผลบอลสด888 บอลพรุ่งนี้
เกมสล็อต 8xbet
ดูบอลออนไลน์ทุกลีกทั่วโลก
ผล บอล สด 365
ผลบอลพรีเมียร์ลีก
8xbet คาสิโนออนไลน์
8xbet
กีฬาแห่งประเทศไทย
8xbet
ถ่ายทอดสดฟุตบอล
ข่าวกีฬาไทย 24
สล็อตออนไลน์เว็บตรงไม่ผ่านเอเย่นต์ PG SLOT99
ผล บอล สด sbobet
เว็บโป๊กเกอร์ออนไลน์ ที่ pokerthai99
ผลบอลสด
ฟุตบอลไทยวันนี้ช่องไหน
อัตรา แทง บอล วิเคราะห์บอล
รายการ บอล วัน นี้ พรีเมียร์ ลีก
ผลฟุตบอลไทยวันนี้
ถ่ายทอดสด บอลวันนี้ ช่อง
ถ่ายทอดสด บอลวันนี้ ช่อง
ทีเด็ดบอลวันนี้ 4 คู่ผลบอลสด
ตารางบอลวันนี้ ทุกลีก ภาษาไทย
ดูวิเคราะห์บอลวันนี้
ไทยลีก วันนี้ ถ่ายทอดสดไทยลีก วันนี้ ถ่ายทอดสด ช่อง ไหน
โปรแกรม พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ ถ่ายทอด สด
เช็ค ผล บอล วัน นี้ พรีเมียร์ ลีก อังกฤษ
888 ผล บอล ผล บอล สด