Велешанецот Илија Ацевски: Татко ми Јордан е еден од фотографираните комити на фотографијата од 1950 година
Објавувањето на фотографијата на Илинденците од Велес, голем дел од нив учесници во Крушевската Република во 1903 година , предизвика голем интерес кај граѓани на Велес, од државата и од странство. Меѓу првите кои ни пиша дека нејзиниот дедо деведесет и четиригодишниот Илија Ацевски ја има оваа фотографија во семејниот албум беше неговата внука Сања Ацева Бачманова. Илија е син на илинденецот Јордан Ацевски, кој на фотографијата се наоѓа на десната страна, веднаш над првата жена. Сања не покани да го посетиме нејзиниот дедо Илија кој живее во Велес на улица „ Димитар Влахов“ бр. 50.
Поканата ја прифативме и дедо Илија го затекнавме со весник во рака под дебелата сенка на лозницата во дворот под која ги поминува големите горештини. Девет иполте децении како воопшто да не му тежат ни нему ниту на видот и слухот. Штом ја отворив портата а дедо Илија ме забележа го завитка весникот, се насмевна и стана додека ми посака добредојде.
„ Доаѓате за фотографијата. Јас ја видов фотографијата на компјутерот на внука ми Сања. Таа е фотографија од татко ми. Тоа е моја фотографија затоа што кога пред пет години ја најдов зафрлена во едно мало куферче во подрумот, стара и пожолтена, веднаш ја однесов кај мајстор Душко сликарот и побарав да ја ичисти како и да извади повеќе примероци. На фотографијата ги препознав Илинденците Коце Чукниев, Тоде Поцев, Коце Ристов, Илија Лукаров, Попјорданов, името не му го знам но знам дека бил од семејството на Гемиџијата Јордан Поп Јорданов. Сите тие се од Велес. Ги најдов само внуците на Коце Чукниев на кои им дадов еден примерок а тие ми рекоа дека ми се многу благодарни. Потоа оригиналната фотографија ја однесов и во Народниот музеј со цел да се зачува и да не се заборават овие синови кои ја бранеле Крушевската Република и се бореле за слобода на Македонија“, рече дедо Илија.
Денот веќе прекршуваше пладне па дедо Илија не покани разговорот да го продолжиме во една од собите на неговата куќа. Влеговме, а по малку време дојде и неговата внука Сања. Тие заедно од старото куферче извадија повеќе стари, пожолтени фотографии но, не можеа да најдат една на која бил фотографиран татко му на дедо Илија, Јордан Ацевски. Објаснија дека пред извесно време дошле од Архивот и ги зеле фотографиите на кои Јордан бил фотографиран.
„Татко ми Јордан Ацевски- Шутко, е роден 1876 година, а неговиот татко Андо Кирков бил поп и учител. Уште од мал татко ми по природа бил немирно дете. Многу ги мразел нечесните , а имал многу добри другари од чесните и мирни Турци. Брат му, мојот чичко, Славејко бил во Солун и бил поврзан со Гемиџиите. На левата страна од градот татко ми бил страв и трепет за нечесните Турци. Еден ден му влегол и во куќата на бегот и убаво го изнатепал поради тоа што бил многу лош кон Македонците. За ова бил затворен и даден на суд. Кога требало да го судат, татко се направил на удрен. Во судница станал и го фатил за рака судијата а потоа почнал да игра македонско оро. Едвај успеале стражарите да го смират, а судијата по сето ова рекол: „Па овој е шут. Водете го надвор очите да не му ги видам“. По тој збор Шут другарите му извадиле прекар Јордан – Шутко. Сепак бил казнет.
По одлежената казна татко Јордан отишол, на два пати, кај војводата Алабакот и барал да биде во неговата чета но од него добил само совет бидејќи во четата веќе имало шест деца подобро да остане во позадина и да се грижи за семејството со тоа што добил задачи како да ги помага комитите. Токму поради тоа тој не заминал со четата за Крушево, “ рече дедо Илија.
Јордан во Велес отворил три кафеани во кои служел само кафе со локум. Една имал во сарачка чаршија а втора во близина на денешните јавори на плоштад „Саармале“. Во нив најчесто се собирале комитите и напредните младинци. Бил член во четата на војводата Јован Андов кои исто така требало да оди да ја брани Републиката, но пред да тргнат му наредиле на Јордан наместо за Крушево да замине за Бугарија каде што по Илинденското востание бил фатен и прво осуден на смрт но, поради немање докази бил помилуван. Тој по балканските војни се вратил во Велес.
Додека ни раскажуваше дедо Илија во еден момент на глас се насмеа и рече дека ќе ни каже како неговиот татко се оженил и за жена ја земал мајка му Марија од велешкото семејството Цилакови кое живеело на десната страна во градот.
„Татко многу ја сакал, арно ама нејзините сакале да ја омажат за друг. Овој ербап разбрал кога е свадбата и со другарите отишле на свадбата. Во моментот кога Марија невеста излегла од куќата на родителите татко и другарите почнале да пукаат со пиштолите во воздух. Гостите се исплашиле а и домаќините, па и младожењата и сватоштините, сите, почнале да бегаат. Тогаш татко Јордан ја земал мајка Марија за рака и веднаш ја однел во црквата „Свети Спас“ каде што однапред договорил да ги чека поп. Се венчале и потоа си создале семејство,“ рече дедо Илија.
Јордан и Марија имале вкупно дванаесет деца од кои само шест останале живи. Илија бил најмал. Тој е роден 1922 година. Родителите му доживеале длабока старост. Татко му Јордан починал во 1953 година.
Штом муабетот го вративме на фотографијата за која се сретнавме, дедо Илија, со тажен глас ни рече дека навистина му е криво што ете досега освен семејството Чукниеви никој друг не се јавил да побара или да каже нешто што знае за велешаните кои учествувале во Илинденското востание и храбро ја чувале Крушевската Република. Потоа не храбреше да не губиме надеж и да ги бараме наследниците кои ќе ни ги соопштат имињата на сограѓаните зашто тие заслужуваат да не бидат заборавени.
„Сите тие се големи синови на Македонија и заслужуваат денешните и идните генерации да им ги знаат имињата. Тоа за нив ќе биде најголема чест,“ рече на разделба дедо Илија на кого му посакавме да си го дочека стотиот роден ден.
Редакцијата на порталот Дума и понатаму е отворена и очекува нови информации за сограѓаните кои се фотографирани на оваа фотографија.
Стоилко Андреевски