Гимназијалецот Кире Ацевски истражува и пишува за загадувањето во Велес

Толку млад а почнал да истражува, ни помалку ни повеќе туку за најгорливиот проблем што со децении ги тиштеше велешани, загадувањето на животната средина. Ученикот Коре Ацевски, во прва година во Гимназијата Кочо Рацин, храбро и одважно почнал да собира информации, факти и податоци за еколошката состоба во неговиот град. Читал разни статии поврзани со оваа тема, а се консултирал и со експерти кои речиси целиот свој живот го посветија на борбата против тридецениското загадување на Велес од Топилницата. Кога ги собрал информациите ги ставил на лист хартија и така ја напишал новинарската статија на тема „Загадувањето во Велес некогаш и сега“.

„Стапив во контакт со д-р Ненад Коциќ, претседател на еколошкото друштво Вила Зора. Со него направив мало интервју и преку разговорот со него дознав многу факти и податоци за загаденоста во Велес. Тој ми раскажа и за последиците од загадувањето по здравјето на граѓаните, за сите тие акутни и хронични заболувања на моите сограѓани. Токму затоа го направив ова истражување да се види колкава била загаденоста додека работеше Топилницата и каква е сега“, рече Ацевски.

Засегнат од еколошкиот проблем со кој се сочуваат жителите на Велес, средношколецот избрал да пишува токму на темата „Мојот зелен град“, на конкурсот објавен од Здружението за едукација.

„Љубовта кон мојот град и желбата јас и моите сограѓани да живееме во здрава животна средина ме поттикна да го напишам овој текст“, рече Ацевски.

Истражувањата за новинарската статија Ацевски ги правел под будното око на професорката по македонски јазик и литаратура Весна Павлова, која целосно го поддржала во намерата да учествува на конкурсот со оваа тема.

„Ученикот одлучи да работи самостојно, индивидуално според дадените насоки и критериуми за пишување на новинарска статија. Јас како ментор ја подржувам неговата истражувачка работа, неговата самостојност, индивидуалност, ангажираност за пишување на новинарската статија која се однесува на загаденоста во нашиот град“, рече Павлова.

Ацевски не застанува тука. ќе продолжи да истражува за екологијата во градот бидејќи смета дека велешани се уште живеат во загадена средина, со последиците од наталожената топиличарска згура./Д.С

Ова е новинарската статија на средношколецот Ацевски:

Проблемот со загаденоста во Велес

Уште во седумдесеттите години, кога Металуршко-хемискиот комбинат за олово и цинк – Топилница „Злетово“ се уште бил во изградба, стручњаците од Германија предвидувале: „Топилница“ ќе биде „гут“, ама Велес ќе биде „капут“. За жал тоа се остварувало, а последиците од неа ги чувствуваа 70.000 Велешани. Самата помисла дека комбинатот е изграден во градот, застрашува дека тоа ќе претставува огромен проблем за животната средина. Таложење на олово во коските и крвта, проблеми со централниот нервен систем, оштетување на бубрезите, ова се само некои од последиците од тешкото триесетгодишно труење на жителите на Велес од тешките метали.

Проблемот со загаденоста (делумно) се решава во 2006 година, кога Топилницата се затвора. Но, иако затворена, таа и понатаму продолжува да влијае на загадувањето на градот. Емисиите на олово, кадмиум и цинк во Велес во тој период биле сто пати повисоки од дозволениот максимум. Вардар бил користен како своја депонија за отпадните води, додека реката се користи за наводнување во земјоделството. Овие ефекти се навистина застрашувачки!

Околу проблемот со загаденоста, неговото влијание и начинот за решавање, поразговаравме со Д-р Ненад Коциќ, интернист и претседател на Еколошкото Друштво „Вила Зора“.

Каква е состојбата во однос на загаденоста сега и во минатото? На што се должи тоа?

– На некој начин состојбата е подобрена. Уште во минатото ние во очите на странците сме биле најпрепознатлив град токму по Топилницата (за жал). Сега, кога Топилницата е затворена, тоа е делумно надминато, но се уште се чувствуваат некои ефекти кои што Топилницата ги оставила.

Како влијае загаденоста на здравјето на луѓето и целата животна средина?

– Топилницата предизвикуваше огромен број акутни и хронични заболувања. Зголемен број на спонтани абортуси, многу повеќе олово во крвта на луѓето, таложење на оловото во коските и во крвта, промени на централниот нервен систем и намалена интелигенција кај луѓето, големи оштетувања на бубрезите, рак на белите дробови… Тоа се огромни последици кои што оставија тешки траги во животите на луѓето. Исто така, Топилницата многу влијаеше и на целата животна средина преку отровните гасови кои што ги испушташе, растенијата засадени во нејзина близина беа тотално спржувани од огромното загадување од тешките метали и гасови, водата беше премногу загадена заради исфрлањето на отпадните води во Вардар.

Како да се подигне свеста на луѓето за зачувување на животната средина?

– Најдобро свеста може да се подигне преку младите. Преку многу акции кои што ги организираат младите. Бидејќи, не помагаме на животната средина само преку една акција за рециклирање или една акција за пошумување. На животната средина  помагаме и ја заштитуваме со тоа што ќе се организираат многу акции преку кои ќе се подобри свеста на луѓето и ќе се штити средината.

Згурата од Топилницата е една од најголемите проблеми на жителите на Велес, особено за оние кои се занимаваат со земјоделство. Иако со години Топилницата е затворена и сите обиди за рестартирање се пропаднати, таа се уште е огромна закана за здравјето на населението од градот и околината. Во февруари 2016 година е доделена концесија за отстранување на згурата од Топилница. Компанијата Екоцентар 97 беше избрана на повикот што го распиша Министерството за економија. Од компанијата има информации дека овој проблем со згурата, која претставува трета еколошка црна точка во Македонија, планираат да го решат за две-три години.