Дебата на СЕММ во Велес: Јавноста е единствениот вистински критичар на медиумите

Новинари, преставници на граѓански здруженија и портпароли на локални и државни институции, во Велес денеска, пред членовите на  Советот за етика во медиумите ги соопштија своите забелешки за работата на новинарите и медиумите. На дебатата се слушнаа ставови и мислења за прекумерната употреба на скопскиот жаргон наместо литературниот македонски јазик од страна на новинарите во националните телевизии, недоволното користење на надредни знаци во правописот во печатените и интернет медиуми,  селективниот пристап при објавувањето на одредени информации, претераното политизирање на вестите наместо подготвување на информации поврзани со проблемите на граѓаните и недостигот на образовна и програма за млади како на јавниот сервис така и на програмата на националните и локалните телевизии. Портпароли  на јавни институции побараа од Советот за етика во медиумите информации за искористување на можноста од објавување на демант како сретство со кое до јавноста би се пренела точна во случаи кога новинарите не овозможиле пренесување на целосна информација.

На дебата и претходеше преставувањето на првото саморегилаторно тело во Македонија, кое работи само една година, чии членови говореа за значењето и перспективите на саморегулацијата, како и за досегашните искуства на Советот за етика и соработката со слични тела во меѓународни рамки.

„ Освен тоа што ќе ја презентираме нашата работа сакаме да проговориме за професионалноста во работењето на медиумите исто така сакаме да продискутираме за некои трендови и тенденции на нарушување на работењето на медиумите забележани во последниве неколку месеци.  Тоа се заснова на мониторингот што го прави нашиот партнер во овој проект, Институтот за комуникациски студии, на наште согледувања како Совет за етика во медиумите и на база на жалбите кои што стигнале од граѓаните. Истовремено сакаме да ги поттикнеме граѓаните да доставуваат пријави за таквите случаи до Советот за етика во медиумите,“ рече Марина Тунева извршен директор на СЕММ.

За жал како и во регионот така и во Македонија медиумите не се на врвот на професионализмот и од година во година работите одат од полошо на полошо. Состојбата е катастрофална во поглед на професионалноста и етичноста на новинарите. Поделени се граѓаните во мислењето за слободата на говорот.

„За жал по бројност денеска има многу новинари но нема професионалци кои слободно можат да се изразат. Во услови на ваква демократија нас ни е тешко да работиме и да се саморегулираме. Сепак ние ќе продолжиме да зборуваме и нема да молчиме. Се одлучивме за формирање на вакво тело затоа што мора да има саморегулација оти ако ја нема ќе има регулација а кој регулира, се разбира државата која кога регулира значи има закон и казни. Затоа нашата се со формирањето на Советот за етика сакаме да избегнеме казните и сами меѓу себе да си ги решиме работите. Комисијата за жалби работи по основ на преставки кои доаѓаат од поединци и институции кои се жалат на непрофесионалното работење на новинари и медиуми. Досега до нас стигнале повеќе од 70 жалби и најголем дел од нив ние сме прифатиле,“ рече Мирче Адамчевски претседател на комисијата за жалби на СЕММ.

Неговиот колега Сефер Тахири за тоа што го прави проблематично новинарското известување и за што се досега реагираат граѓаните рече дека се зависи од нивото на демократија во општеството во кое живееме.

„Медиумите сега за жал се во функција на политичкиот систем односно на политичките партии во Македонија. Фактички медиумите се продолжена рака на власта но има и друг дел од нив кои се ставени во функција на опозицијата што пак  и едните и другите не ги амнестира дека треба да се одговарни и професионални кон јавноста. Токму за ова се залагаме ние, да има саморегулација во смисла на тоа да имаме медиуми кои се одговорни пред јавноста, неа да и даваат отчет посебно јавниот сревис. Најчестите прекршувања според поднесените жалби се ширење говор на омраза во медиумите, дискриминација според верска, полова, расна основа.Постојат новинари кои дозволуваат на медиум пресметка со колегите и пресметка помеѓу политичарите  а тоа е резултат на влијанието на политиката во медиумите,“ рече Тахири.

Марина Домазетовска рече дека Советот за етика има за цел да овозможи заштита на слободата на медиумите и правото на јавноста да биде информирана, спречување на влијанието на државата , политичките партии и другите центри на моќ врз медиумите, ширење на интересите на јавноста преку обезбедување на независен и правичен процес на поплаки за медиумски содржини, промовирање на квалитет во медиумските содржини, подигнување на свеста на јавноста за професионалните и етичките стандарди кои медиумите треба да ги почитуваат, создавање амбиент за самокритичност, свесност и отчетност на медиумите кон публиката, олеснување на пристап на публиката до медиумите, унапредување на етичкиот  Кодекс на новинарите и намалување на сите форми на цензура и самоцензура во новинарството.

„Буквално тоа се сите проблеми со кои се соочува денес новинарството и медиумите во Македонија. Во фокусот на целите е и јавноста затоа што од неа премногу се очекува и бидејќи таа премногу треба да добие. Јавноста е единствениот вистински критичар на медиумите,“ рече Домазетовска.

До Советот за етика, поточно комисијата, може жалби да поднесе секој граѓанин, институција граѓанско здружение па дури и странски државјани рече членот на комисијата Филип Ѓурчиновски.

„ОБСЕ реагираше до комисијата по повод фамозната изјава за бетонирање на според Миленко Неделковски имагинарните непријатели. Не реагираше Советот за радиодифузија ниту МААН туку само ЗНМ. Луѓето од ОБСЕ не знаеле како на друг начин да реагираат па до нас испратија жалба па ние постапивме а одлуката понатаму се анализираше и во Брисел. Значи ова регулаторно тело е тоа кога институциите не реагираат. За вашата жалба да стигне до СЕММ преку интернет ви се потребни само 30 секунди. Отворете ја нашата интернет страница и лесно ќе го пронајдете означеното место за жалби,“ рече Ѓурчиновски.

Советот за етика во медиумите вакви дебати досега организираше во Скопје и Тетово. По денешната во Велес ќе организира и во останатите градови во државата./У.Ј