Стар Велес, град со две чаршии

Од левата сарачката и од десната страна на далеку познатата велешка чаршија. Стар Велес бил град со две чаршии. Во втората, на десната страна на брегот на Вардар, наредени помеѓу куќите на богатите семејства  биле дуќаните на врвните мајстори  кондураџии, терзии, бербери  и други занаетчии. На главната градска улица, покрај хотелите и кафеаните, исто така  се наоѓале административни згради, читални, библиотека, спортски објекти. Токму таму,  во повеќе дуќани трговците ги продавале и  производите увезени од европските  земји.  Дуќаните, распоредени на двете страни од главната улица, му давале европски изглед на Велес. Токму оваа чаршија ја опеал Кочо Солев Рацин во стихозбирката „Бели Мугри“. Рацин  во песната „На Струга дуќан да имам“ напишал: „Ние имавме чарии и рој кошници, пазари и ред редени маази полни преполни со стоки. Слегнеш ли долу чаршија, минеш ли покрај дуќани, пукот и врева работа и алати полно чекмеџе. Сами ковавме кондури, правевме бочви, мотики, со нашите раце мајсторски дигнавме бели градови…“

Овие стихови Рацин ги посветил на велешката чаршија која почнувала од под градскиот саат, од дуќанот на кујунџијата Манче Манчев и продолжувала со дуќанот на Џунџеви и на кондураџиите Благој Драскач и Панче Жабев. До нив се наоѓало вакавско место а веднаш до него дуќанот на ќурчијата Ристевски. Таму, во поново време, се наоѓаше и кафаната на Љубе Џипунот а до него беше аптеката на Ташанови.

Над нив се наоѓаат куќите на Киркови, на Славејко Нестор, на Конче, а тука била и старата аптека на Станоевиќ. Од неа нагоре, во правец кон плоштадот и поранешната Стоковна куќа „НАМА“, наредени биле бонбонера, книжарница и куќата на Карпузови. Потоа била млекарата на Митре, па берберницата на Кочо Таков, а до него имало месарница, па куќата на Карабуштаните и до неа била кафеаната на Лазо Ерменчето.

Следел дуќанот на Темо сликарот , па берберницата на Љубе Пингов, па продавница за текстил, а веднаш до неа била куќата на Поп Андови во која се наоѓала и првата  бензиска пумпа во Велес, отворена во 1925 година.

До неа била касапницата на Ганчо Чанев, па куќата на Тоде Здравев, а во неа дуќан имал и терзијата Јован Пренџов. До него била куќата на Ацо Шукар, па книжарницата на Лазо Смилев, а до него била фурната на Димко и Ѓоре Таневи. За да биде поразбирливо ќе напишам дека сите овие дуќани и куќи биле до сегашната зграда на Синдикат.

А до фурната се наоѓала касапницата на Васил Тодоров, па куќата на Коло Богдан,а до него била убавата куќа на браќата Ѓоргови.  До нив била градската кафеана  „Круна“ па куќата на Диме , брат на  Костадин Кирков – познатиот организатор и учесник во Солунските атентати.

Тука имало и берберско – фризерски салон , па малото дуќанче за сода-вода на Варгата, а до него се наоѓал дуќанот на фотографот Манушот. До дуќанот на познатиот велешки фотограф  се наоѓала куќата на Капанданови, па  лимонадиџалницата на Јефтиќ, па колонијалниот дуќан „Клепа“, а до него бил терзијата Јован Босата.

Во редот од оваа страна на старата велешка чаршија следни биле  познатата кафеана „Мечкина дупка“, па дуќаните на терзиите Спасов, Иле Митуш и Панче Петруш. До нив бил и трокерајот на Мето Славков, па дуќанот на кондураџијата Тоде а до него ткајачот на козина Јанко Шоптрајанов. Тука го преселил дуќанот и берберот Бано Гогов. До него била куќата на Тихо Вангел, во која живееше и Ристе трубачот. Сите овие дуќани и куќи биле на локацијата на која е изграден хотелот „Интернационал“ во 1954 година.

Потоа следни биле дуќаните на  шивачот на кожи Филимон  Ќурчиев,  на кондураџијата  Миле Бујуклиев,  на терзиите Тоше и  Тодор Попилиев, потоа витаминот на Ана, па продавницата за бои и лакови на Јован Грацковалиев до кого биле  мутавџијата Ангеле, кондураџијата Тошо, дуќанот на Панче, па фурната на Таневци , семкарот Кавазот и на крајот од редот имало продавница за леб. Тука редот со дуќани завршуваше токму под Јаворот.

На горниот дел од улицата, која од плоштад „Сармаале“ продолжува позади поранешениот хотел „Интернационал, “ се наоѓале дуќаните на Јохан Најдов, фризерницата на  Орце Цветков, терзијата Орце Христов, па берберницата на Крсто Џипун и Трајко Јолдашев и дуќанот на Неделкови.

Во сокакот кон „Карпа маале“  се наоѓаа дуќаните на самарџиите, меѓу нив беше и Лазо. Подолу на главната градска улица во правец кон сегашната зграда на Пошта, една до друга беа зградите на поранешната општина.

Ќе ве вратам пак назад на локацијата под Градскиот саат, затоа што  токму таму започнувала долната страна на главната улица. Во редот од дуќанчиња прв бил тенекиџискиот на Ајдарови а до него столарскиот на Панче Американецот.  До нив била куќата и дуќанот на Ацка Плетачката, а над неа имало семкар,па просторија за шах, па трокерајот на Мето Славков и берберницата на Подалешови.  Сега токму тука е изградена третата зграда од комплексот „Чешел“.

Потоа на улицата, во правец кон строгиот центар на градот се наоѓала берберница а до неа бил дуќанот за поправка на радија на Благој Мазнев. Следел објектот на старото Кино и спортската просторија „Фисам“, веднаш до кафеаната „Загреб“. А до кафеаната бил дуќанот на Русјаков,  па бонбонерите на Милан Фирфов и на Палашеви.До нив бил дуќанот и на кројачот Тодор Докурчев па продавница за сода вода и книжарницата на Тодор Жабев.

Имало и слаткарница и бакалница, залепени една до друга, а до нив бил  дуќанот на терзијата Јован Пренџов. Таму имало уличка што води кон куќата на Палашеви. Во редот следеле  рибарница и продавницата „Шар“. До дуќанот на Пренџов бил саатчијата Панче Мудата, па бонбонерата на Пљакови, па кафеаната  „Нов Живот“. До кафеаната бил дуќанот на познатиот терзија и градоначалник на Велес, Никола Цураков  со сестрата Родна, кои во Велес први ја донеле париската машка и женска мода.  Сите овие дуќани, продавници и кафени се наоѓале на сегашните три згради на комплекс „Чешел“.

До нив бил дуќанот на фотографот Душко Илиев , па  дуќанот на Пљакови, па кафеаната „Солун“, а до неа дуќантот на Кочо Пенев Уфо, па зградата на Народниот музеј и зградата на старата општина во која беше сместено и Радио Велес, станицата кога прв пат започна да емитува програма . До општината се наоѓала фурната на Димко, па бонбонерата на Палашеви, касапницата на Ивчеви и терзијата Лазо Димов. На крајот од улицата била фурната на Ладе Тевчев и куќата на Пеневи. На оваа локасија сега се наоѓа стоковната куќа.

Од денешниот плоштад во правец на зградата на Судот и  „Саармаале“, од десната страна, бил дуќанот на Илија, потоа на сликарот Темо Бадник, терзијата Филимон Ќурчиев па зградата на старата пошта. До поштата, по пожарот во куќата на Цуракови, се доселил сликарот Душко Илиев. До него бил дуќанот за текстил на Павлина , па кебапчилницата на Солеви, до неа дуќанот на Најдови и на крајот имало кафеана.

Сите овие податоци  успеавме да ги извадиме од заборав со помош на Илија Палашев и Љубе берберот. За жал не успеавме да ги дознаеме имињата на сопствениците на дуќаните кои се наоѓале на денешното место на кое е изградена  Свиларска зграда, односно од Саармале до куќите на Ивчеви и Левкови. Не се ставени и дуќаните од куќата на Вановци, кај Стар Мост до дуќанот на којунџијата Манче под  градскиот саат. Доколку некои ги има овие податоци и фотографии може да ги испрати до редакцијата на Дума.мк.

Стоилко Андреевски